29.06.2024

ORTAK BASIN BİLDİRİSİ

Karadeniz yunuslarının yoğunluk ve bolluk tahminleri:

ASI/CeNoBS uçak sörveyinin sonuçları yayınlandı

 2019 yılında Karadeniz yunusları üzerine yapılan en kapsamlı uçak sörveyinin sonuçları prestijli uluslararası bilimsel dergilerden biri olan Frontiers in Marine Science’da yayınlandı. 5 Karadeniz ülkesinin denizlerinde, 3 haftada 7.000 km’den fazla uzunluktaki hatlarda yapılan çalışma, Karadeniz’in yarısında yaklaşık 100.000 tırtak, 90.000 mutur ve 20.000 afalina türü olduğunu ortaya koyuyor. Yapılan uçak sörveyi, yaz aylarında Karadeniz’deki her üç setase türü için genel bolluk, yoğunluk ve dağılımları hakkında ilk bilgileri sağlıyor. Sonuçlar, etkili koruma önlemlerinin geliştirilmesi ve hem ulusal hem de uluslararası gerekliliklerin karşılanması açısından önem taşımaktadır. Bu çalışma, Avrupa Birliği tarafından finanse edilen CeNoBS Projesi kapsamında yürütülmüş ve Karadeniz, Akdeniz ve Mücavir Atlantik Bölgesinde Yaşayan Deniz Memelisi Türlerinin Korunması Anlaşması (ACCOBAMS) desteği ile yayımlanmıştır.

Karadeniz’de afalina (Delphinus delphis ponticus), tırtak (Tursiops truncatus ponticus) ve mutur (Phocoena phocoena relicta) olmak üç setase (cetacea – yunus ve balinalar) türü yaşamaktadır. Bu alt türlerin popülasyonları aşırı avcılık, tesadüfi ağa yakalanma, kirlilik ve salgın hastalıklar gibi birçok faktörün tehdidi altındadır. 2019 yılında, Avrupa Birliği ve ACCOBAMS desteğiyle, ACCOBAMS Survey Girişimi (ASI) çerçevesinde, kısa adı CeNoBS olan “İyi Çevresel Duruma (GES) ulaşmak için setase (D1) ve gürültü (D11) izleme sistemi kurarak MSFD’nin uygulanmasını destekleme projesi“  yürütüldü. Uçak sörveyi, 19 Haziran ile 4 Temmuz 2019 tarihleri arasında, 15 gün uygun hava koşullarında Bulgaristan, Gürcistan, Romanya, Türkiye ve Ukrayna’nın karasuları ve açık denizlerini kapsayan ve toplam Karadeniz alanının %52’sini oluşturan bir alanda yapıldı. Çalışma sırasında 7,324 kilometrelik hat tarandı ve 1,744 deniz memelisi gözlemi kaydedildi.

Elde edilen veriler ve bilimsel hesaplamalara göre, taranan alanda yani Karadeniz’in yarısında 108,283 tırtak, 93,808 mutur ve 22,720 afalina türü olduğu tahmin edilmektedir. Yapılan uçak sörveyi, yaz aylarında Karadeniz’deki her üç deniz memelisi türü için bolluk, yoğunluk ve dağılımları hakkında ilk bilgileri sağlamaktadır.

Karadeniz’deki deniz memelisi popülasyonları, 1983 yılına kadar süren yunus avcılığı ve halen devam eden tesadüfi ağa yakalanma vakaları gibi çeşitli insan baskılarından dolayı tam olarak iyileşememektedir. Afalina ve tırtak türleri, muturlar kadar tesadüfi ağa yakalanma baskısına maruz kalmadıkları için daha iyi durumda oldukları düşünülse de son zamanlarda yaşanan savaş kaynaklı tehditler, bu popülasyonlara yeni zorluklar oluşturabilir.

Mutur ve tırtak türlerinin Karadeniz’deki dağılımı, değişen ekosistemdeki balık mevcudiyeti ile  ilişkilendirilebilir. Afalinalar için ise belirli kültürel beslenme gelenekleri ve göç modelleri gibi ek faktörler de önem arz etmektedir.

Tür dağılımının yoğun olduğu bölgelere ilişkin bilgiler, geçmiş literatürle karşılaştırıldığında değişiklikler gözlenmektedir. Bu durum, geniş ölçekli ve uzun vadeli bir izleme programının uygulanması gerektiğinin altını çizmektedir. Deniz memelilerinin dağılımındaki mevsimsel farklılıklar göz önüne alındığında, izlemenin zamansal ve mekânsal kapsamı artırılmalıdır. Bu sonuçlar, Avrupa Komisyonu’nun Deniz Stratejisi Çerçeve Direktifi kapsamında yapılacak değerlendirmeler için gerekli bilgileri sağlamaktadır.

Karadeniz’de deniz memelilerine yönelik gerçekleştirilen bu uçak sörveyi, üç yunus türü için bolluk, dağılım ve yoğunluk üzerine ilk ve en kapsamlı bilimsel verileri sağlayarak, aynı zamanda Karadeniz ve diğer deniz memelisi çalışan bilim insanlarının iş birliğini güçlendirmiştir.

Açık erişimli makalenin tamamına buradan ulaşabilirsiniz:

https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fmars.2024.1248950/full

Paiu R-M, Cañadas A, Dede A, Meshkova G, Murariu D, Amaha Ozturk A, Popov D, Tonay AM, Timofte C, Kopaliani N, Gol’din P and Panigada S (2024) Density and abundance estimates of cetaceans in the Black Sea through aerial surveys (ASI/CeNoBS). Front. Mar. Sci. 11: 1248950. doi: 10.3389/fmars.2024.1248950

Basın bültenine ulaşmak için lütfen tıklayın.