Yunus Ölümleri Hakkında Ön Rapor

21.12.2012

YUNUS ÖLÜMLERİ HAKKINDA ÖN RAPOR

İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi ve Türk Deniz Araştırmaları Vakfı (TÜDAV) uzmanları tarafından yapılan nekropsi çalışmasına göre, 16-18.12.2012 tarihlerinde İstanbul Zeytinburnu-Yenikapı bölgesinde ölü olarak karaya vuran 4 adet tırtak (Delphinus delphis) türü yunus hakkında ki ön rapor aşağıda sunulmuştur.

No    Örnek no    Bulunma Tarihi    Cinsiyet    Boy (cm)
1       12074        16.12.2012        erkek        134
2       12075        16.12.2012        dişi           176
3       12076        17.12.2012        dişi           141
4       12077        18.12.2012        erkek       103

Ölüm sebepleri: Boğulma olduğu tespit edilmiştir.

Yapılan dış incelemede, deri üzerinde diğer yunusların diş izleri, sürtünme izleri ve muhtemel ağ izleri bulunmuştur. Hayvanın morfometrik ölçümleri yapılmış, deri üzerindeki tüm farklılaşmalar incelenmiş ve fotoğraflanmıştır.

Solunum sisteminin incelenmesi sırasında, suda boğulma belirtilerine rastlanmıştır. Nekropsideki ilk inceleme sonucu yunusların sıkışarak boğulduğunu düşündürmektedir. Mide muhteviyatı ön analizine göre, mide içeriklerinde sindirilmemiş istavrit ve çinekop/sarıkanat balıkları bulunmuştur. Bu hayvanlarda olağan sindirim sistemi parazitlerine rastlanmış ve ölümü şekillendirecek anormal duruma ilk incelemede rastlanmamıştır. İleri araştırmalar (genetik, yaş analizi, patoloji vb.) için rutin olarak gerçekleştirilen örneklemeler yapılmıştır. 12075 nolu dişi bireyin memelerinde süt bulunmuştur. 12077 nolu birey ise ihtimalle bu sene doğan yavru bir bireydir. 12075’in yavrusu olup olmadığı genetik çalışmalardan sonra ortaya çıkacaktır.

Vaka, 2008 Nisan ayında Kartal’da yaşanan olayla benzerlik göstermektedir. Mide’deki sindirilmemiş balıklar, vücut üzerlerindeki izler ve kanamalar sebebiyle, tırtakların beslenme sonrası balıkçı ağlarına takılarak boğuldukları tahmin edilmektedir. Bugünlerde vakanın gerçekleştiği bölgede, mevsimsel pelajik balıklar üzerinden yoğun gırgır avcılığı gerçekleştirilmektedir. Bu tip ölümlerin bir daha yaşanmaması için; bölgedeki tüm balıkçılar, ağların içine girebilecek yunuslar konusunda dikkatli olmalı ve böyle bir durumda hemen, aşağıda Zonguldak’da çekilen videodaki gibi yunuslar zarar görmeden ağdan çıkmalarına yardımcı olmaları gerekmekte ve beklenmektedir. http://siz.net/hamsi-diye-cektiler-yunus-cikti-videosu/

İstanbul Boğazı, Marmara ve Karadeniz’de gözlenebilen üç yunus (diğerleri afalina ve mutur) türünden biri olan tırtak, genellikle açık denizleri tercih eden bir türdür. İstanbul’da özellikle bahar ve sonbahar aylarında, Marmara ve Karadeniz arasındaki balık göçleri sırasında kıyılarda da gözlenebilir. Dünya Koruma Birliği (IUCN) kriterlerine göre bu türün Akdeniz alt populasyonu “nesli tehlikede” (endangered), Karadeniz alt popülasyonu ‘’hassas’’ (vulnarable) türler listesine girmiştir. 1983 yılına kadar 2300 yıl boyunca bu topraklarda avcılığı yapılan yunusların stokları ağır olarak tahrip edilmiştir. 1380 sayılı su ürünleri kanuna göre Türkiye denizlerinde yaşayan tüm deniz memelileri koruma altındadır ve her koşulda öldürülmeleri yasaktır. Günümüzde ise yunus popülasyonlarını tehdit eden faktörler; özellikle mutur türü için dip uzatma ağları ile yapılan avcılıklar sırasında tesadüfi ağa yakalanma (bycatch), besin azalmasına bağlı habitat kaybı, deniz kirliliği ve toplu ölümlere neden olan salgın hastalıklardır. Her yıl tüm Karadeniz’de binlerce yunusun özellikle mutur türünün dip uzatma ağlarında öldüğü bilinmektedir. Her ay yapılan karaya vuran yunuslar için yapılan bilimsel arazi çalışmalarında batı Karadeniz’de 2003 ve 2009 yıllarında toplu ölüm vakalarında bir ay içerisinde yüzlerce ölü yunus bulunmuştur. 2013 yılında tüm Karadeniz ülkelerinin katılımı ile ortak bir proje yapılacak ve yunus popülasyonlarının dağılımı ve büyüklüğü araştırılacaktır.

1993 yılından beri ekip olarak deniz memelileri üzerine bilimsel çalışmalar yapan İ.Ü. Su Ürünleri Fakültesi ve TUDAV; araştırmalarını balıkçılık etkileşimleri, karaya vuran hayvanlar, popülasyon dağılımı ve büyüklüğü, akustik ve görsel İstanbul Boğazı’nda göç takibi, fotoğraf ile kimliklendirme (photo-id), genetik yapı, kafatası koleksiyonları, mide içeriği, koruma stratejileri, hastalık vb. konularında yoğunlaştırmıştır. Lütfen, İ.Ü./TUDAV Karaya Vuran Deniz Memelileri İletişim Ağı’na destek vererek ölü balina, yunus ve fok gözlemlerinizi sahil güvenlik (158), deniz polisi, beyaz masa (153), İ.Ü. Su Ürünleri Fakültesi veya TUDAV’a bildiriniz. Ölü hayvanlara herhangi bir hastalık riskine karşı koruyucu eldiven giymeden dokunmayınız. Yapılan ihbarlar, bilimsel çalışmalarımız için önemli veri kaynaklarıdır. Bu konuda, bize katılmanızı ve denizlerimizi koruma çabamıza destek olmanızı bekliyoruz.

İstanbul Üniversitesi Türk Deniz Araştırmaları Vakfı (TÜDAV)
Su Ürünleri Fakültesi PK:10 Beykoz, İstanbul
Ordu Cad. No:200 Laleli Tel: 216 424 0772
Tel: 212 455 5700 Faks: 216 424 0771
Faks: 212 514 0379 www.tudav.org
http://suurunleri.istanbul.edu.tr/


Foto 1. 12076 nolu tırtak


Foto 2. 12077 nolu yavru tırtak


Foto 3. Nekropsi çalışması


Foto 4. Nekropsi çalışması


Foto 5. 12075 nolu dişi bireyin anne sütü